Het Dierenmuseum
Het online museum over het dier in de kunst en cultuur
De middeleeuwse maatschappij en beschaving is gevormd door de Grieks-Romeinse beschaving, de groei van het christendom en Germaanse tradities. De politiek is gefragmenteerd, de economie draait vooral op landbouw en de samenleving is verdeeld tussen de adel en de tot horige gemaakte boerenklasse. Het denken wordt bepaald door de kerk en het christelijk geloof is overal aanwezig. Er heerst een antropocentrische houding ten opzichte van dieren (de mens is superieur aan het dier) en de kerk bevestigt dit met verhalen uit de Bijbel.
In de middeleeuwen was de kerk de enige opdrachtgever van kunst. Hierdoor richtte kunstenaars zich vooral op religieuze thema's en het hiernamaals. Pas veel later volgden opdrachtgevers als het Hof en de rijke burgerij. Middeleeuwse kunstenaars lieten zich inspireren door het artistieke erfgoed van het Romeinse Rijk en de teksten en iconografie van de vroege katholieke kerk en vermengden die met elkaar. Dit had als gevolg dat aan kunstwerken veelal een betekenis werd verbonden waarmee mensen konden worden gevormd en beïnvloed. Het ging vaak om goddelijke boodschappen met een moralistische boodschap die in door voor mensen herkenbare beeldtaal, o.a. in de vorm van dieren, werd vormgegeven. Het christelijk geloof werd beeldend verkondigd als een soort 'stripverhaal'. Kunst werd daarmee een allegorie, een symbolische voorstelling van een begrip, waar mensen van moesten leren en stond in dienst van het geloof. Vaak ging het om een verbeelding van de strijd tussen goed en kwaad, waarbij het goede overwint door het geloof en vertrouwen in God of Christus.
De meeste kunstenaars signeerden hun werk niet, want het was immers Gods hand die hen had geleid. De Gotiek die aan het eind van de Middeleeuwen ontstond toonde langzaamaan meer schilderkunst met andere thema's dan religieuze thema’s.
In Nederland zijn nog diverse kerken uit de middeleeuwen te bewonderen met vaak ook schilderkunst uit die tijd. De oudste kerk van Nederland is de Sint-Servaas Basiliek in Maastricht, zie de Top 100 van oudste kerken van Nederland.
Schilderkunst
De dieren in de schilder- en tekenkunst zien er vaak niet natuurgetrouw uit, maar zelfs een beetje raar en soms zelfs karikaturaal. Dit heeft o.a. te maken met het feit dat middeleeuwse schilders vaak oudere afbeeldingen van dieren imiteerden. Veel dieren hadden ze immers zelf nog nooit gezien. De schilderkunst in de middeleeuwen uitte zich op verschillende manieren.
